عزم تلاشگران فولاد برای مدیریت بحران آب
عزم تلاشگران فولاد برای مدیریت بحران آب
مقدمه خبر :
بد نیست بدانید که ایران در کمربند خشک کره زمین قرار دارد. از طرفی هم ذخایر آبی کشورمان روز به روز کاهش می‌یابد. متوسط بارش باران ایران نیز از میانگین جهانی بسیار فاصله دارد. میزان و نوع استفاده آب در کنار تصرف‌های انسانی در محیط زیست همگی دست به دست هم داده‌اند تا کشور ما قدم به قدم به بحران خشکسالی نزدیکتر شود. از سوی دیگر در گزارش‌های متعددی هشدار داده شده که زمین به سمت کمبود آب پیش رفته است و دریاچه‌های بزرگ جهان در حال ناپدید شدن هستند. تا به حال تصاویر سرزمین‌های خشکسالی‌زده را دیده‌ایم؟ شاید باید کمی به ایران بدون آب فکر کنیم. بد نیست به حال و روز دریاچه‌های رو به نابودی مانند دریاچه ارومیه بیشتر توجه کنیم. اصلاً لازم نیست کارهای عجیب غریب بکنیم یا زحمت خاصی را متحمل شویم. کافی است فقط کمی صرفه‌جویی در مصرف آب را جدی بگیریم. از همین امروز و همین لحظه شروع کنیم. حتی با صرفه‌جویی یک لیوان آب در روز قدم بزرگی برای مقابله با بحران کم آبی برداشته‌ایم. به قول سهراب سپهری: آب را گل نکنیم… در فرودست انگار، کفتری می‌خورد آب یا که در بیشه دور، سیره‌یی پر می‌شوید. یا در آبادی، کوزه‌یی پر می‌گردد. آب را گل نکنیم … شاید این آب روان، می‌رود پای سپیداری، تا فرو شوید اندوه دلی. دست درویشی شاید، نان خشکیده فرو برده در آب…
به همین بهانه و با توجه به رسالت نشریه مبنی بر ترویج فرهنگ صحیح مصرف، در روابط عمومی شرکت میزگردی با حضورآقایان محمد رضا زارع زاده؛ رئیس انرژی و تاسیسات، محمد ایاز؛ سرپرست سیستم آبرسانی، محمد شیخی؛ کارشناس مسئول بهینه سازی و کنترل مصرف انرژی، سعیــد زارعی؛ رئیس محیط زیست وحمیدرضا دهقان ؛ مدیر روابط عمومی برگزار و صحبت هایی بشرح ذیل عنوان گردید:
* لطفاً در خصوص وضعیت آب در کشور و منطقه توضیحاتی را ارائه فرمائید؟
محمد شیخی: آخرین آمار منتشر شده از میزان بارندگی در کشور نشان میدهد که روند بارش‌ها در کل کشور نسبت به دوره مشابه سال قبل با کاهش ۴۲.۷ درصدی روبرو بوده است.
میزان بارش‌ها از ابتدای سال آبی ۹۶-۹۷ تا ۲۸ فروردین ماه امسال نشان میدهد ارتفاع بارش‌های جوی به ۱۱۹.۵ میلیمتر رسیده است.
در ایــن میان میزان بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (۲۰۸.۴ میلیمتر) ۴۲.۷ درصد کــاهش داشته و نسبت به دوره مشابــه سال گذشته (۲۰۹.۷ میلیمتر) ۴۳ درصد کــاهش را نشان میدهد.
لازم به ذکر است که حجم بارش‌ها از اول مهر ماه سال ۹۶ تا ۲۸ فروردین ماه سال جاری معادل ۱۹۶.۹۳۹ میلیارد مترمکعب گزارش شده است.
میزان بارش در فلات مرکزی ایران با ۵۲.۳ درصد کاهش نسبت به سال گذشته ۶۸.۱ میلیمتر بارش را برای خود به ثبت رسانده است.
آمارهایی از این دست که روزانه با آن در رسانه ها مختلف مواجه می شویم در کنار اخبار مربوط به چند نوبت اختلال در مسیر انتقال آب به یزد همگی نشان دهنده این است که بحران آب جدی بوده ودر سال جاری بر شدت آن افزوده شده است.
محمد ایاز: ما در منطقه ای زندگی می کنیم که همواره یکی از نگرانی های مسئولین تامین آب برای آن بوده است و در بعضی موارد این نگرانی جامه عمل پوشیده و دست به اقداماتی جهت تامین آب برای آن زده اند که همیشه بحث ها و درگیری هایی را این تامین آب در برداشته است. متاسفانه این مشکل کم آبی در سالهای اخیر گریبان کل کشورمان را گرفته و به نظر نمی رسد در سالهای نزدیک این روند بارش نزولات آسمانی بهبودی داشته باشد و پیش بینی ها نگران کننده می باشد با این حال همچنان در کشور ما علاقه به خودکفایی در زمینه های کشاورزی همچنان وجود دارد و دولت ها آنرا از افتخارات خود می دانند. در منطقه ما نیز همچنان کشاورزی رونق داشته و حجم زیادی از آب صرف کشت انواع میوه های مختلف می گردد و هیچ کس توانایی و حوصله جلوگیری این روند را ندارد. اگر به متراژ زیر کشت و نوع کاشت نگاه کنیم متوجه چاههای غیر مجاز یا بدون مجوزمی شویم که قطعاً اگر نباشد این حجم آبیاری جوابگو نخواهد بود. صنایع در قدم بعدی قرار دارند که بایستی یا خود را با کم آبی منطقه وفق دهند یا اینکه تعطیل شوند و در آینده با توجه وضعیتی که دور از تصور نیست همین اتفاق خواهد افتاد. متاسفانه ما همه منتظر اتفاق هستیم که بیفتد و وقتی افتاد بگوییم حالا چه کنیم!
محمد رضا زارع زاده: در روزهای گذشته آقای فتاحی مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان خبر از جیره بندی آب در بیش از 600 روستای استان داد. وزیر نیرو نیز در هفته های پیش اعلام کرد که بیش از 330 شهر با جمعیتی نزدیک به 35 میلیون نفر در وضعیت تنش آبی قرار دارند. همین دو خبر به خوبی وضعیت آب در منطقه را هشدار میدهد. کارشناسان امر دیگر از موضوع کمبود آب صحبت نمی کنند موضوع فعلی دیگر آن نیست که آب کم است ما به مرحله ای رسیده ایم که باید بگوییم " آب نیست ". خشک و شور شدن آب های منطقه ای چیزی ست که قابل پیش بینی است و دیگر تنها با رعایت الگوی مصرف نمی توانیم خود را نجات دهیم، بلکه باید خسیس بودن را به قناعت در مصرف آب پیوند بزنیم.
• با توجه به بحران موجود در خصوص کم آبی، وضعیت آب و آینده آن در شرکت فولادآلیاژی ایران به چه صورت است؟
محمد ایاز: به نظر این واحد با توجه به اینکه این شرکت جزء فولاد سازی های کم آب خواه طراحی گردیده است، مصرف آب در بخش صنعتی به قدری پایین است که شرکت ما را نه تنها در ایران بلکه در منطقه خاورمیانه با توجه به میزان و نوع تولید برتری داده است و علی رغم آن باز هم طرح های مختلفی جهت کاهش مصرف آب در واحد انرژی و تاسیسات در دست مطالعه و اقدام است. که از آن جمله می توان به استفاده کامل و صد درصد از پساب تصفیه شده بهداشتی شرکت برای فضای سبز اشاره کرد و نیز استفاده از آب لاگون های تبخیری برای خنک کردن سرباره، که نقش عمده ای در کاهش مصرف آب شرکت خواهند داشت. در حال حاضر کمتر از 20 درصد آب مصرفی کل شرکت صرف بخش صنعتی می گردد که در فصول سرد سال باز هم کاهش قابل توجهی خواهیم داشت و مسئله کمبود آب نمی تواند تولیدات این شرکت را تحت تاثیر قرار دهد تنها نگرانی ما از بابت حذف بخشی از فضای سبز در آینده می باشد.
محمد رضا زارع زاده: با این که فولاد آلیاژی می توانید این ادعای درست را داشته باشد که در بخش صنعت با توجه به چرخه آب و نیز بازگشت آب در سیکل های بسته تولید در وضعیت مناسبی قرار دارد اما این به معنی آن نیست که جای کار بیشتر در خصوص کاهش مصرف وجود ندارد. شرکت فولاد آلیاژی همچنین طرح هایی را برای استفاده از آب های جایگزین در دست بررسی و اقدام دارد که به طور ویژه در حال پیگیری است و سعی آن است که از آب بهداشتی قابل شرب برای تولید صنعتی استفاده نگردد.
* چه فعالیت هایی تاکنون در جهت ترویج فرهنگ صحیح مصرف آب در شرکت فولادآلیاژی ایران صورت گرفته است و برای آینده چه برنامه هایی دارید؟
محمد شیخی: علاوه بر پیامهایی که در نشریه و از طریق اوتلوک برای حساس سازی همکاران به صورت مستمر ارسال می شود، درکلاس های مدیریت مصرف انرژی در واحد آموزش نیز این موضوع مورد تاکید قرار می گیرد.
به منظور جلب توجه هر بیشتر همکاران به اهمیت موضوع مصرف صحیح آب لازم است با استفاده از همه ظرفیت های ارتباطی و تبلیغی و با ارائه آمار و اطلاعات از وضعیت منابع و مصارف آب، عزم عمومی برای جلوگیری از هدر رفت و استفاده نادرست از آب ایجاد شود.
همچنین برای برخورد با معدود افرادی که به این مهم بی توجه هستند لازم است تدابیر انظباطی متناسب پیش بینی شود.
محمد ایاز: همکاری مشترک با واحد محترم روابط عمومی در نشریه و نیز تبلیغات محیطی جهت کاهش مصرف آب و نیز برگزاری مسابقه نقاشی جهت افزایش آگاهی عمومی خانواده ها و به خصوص نسل نو پا که آینده کشور متعلق به اوست از برنامه هایی بوده است که در جریان است و با اهتمام بیشتری دنبال خواهد شد.
حمیدرضا دهقان: با توجه به اهمیت تداوم آموزش و فرهنگ سازی در خصوص اصلاح مصرف آب و تبیین راهکارهای صحیح مصرف آب در بین خانواده بزرگ شرکت فولاد آلیاژی ایران و بسط و گسترش آن در سطح جامعه، روابط عمومی شرکت با همکاری واحد انرژی و تاسیسات از طریق روش های مختلف چون درج مطالب و پیام های آموزنده در نشریه، اتلوک همگانی و هم اکنون با برگزاری مسابقه نقاشی گام هایی را درجهت ترویج فرهنگ صحیح مصرف برداشته و از هیچ گونه اقدام اصلاحی کوتاهی نخواهد کرد.
* در راستای بهبود و نیزکاهش سرانه مصرف آب شرب و بهداشتی تا کنون چه برنامه هایی اجرا شده است؟
محمد شیخی: در حال حاضر کنترل مصارف آب در بخشهای مختلف از طریق نصب تجهیزات اندازه گیری تفکیکی و پایش آمار مصارف هر بخش به صورت دوره ای انجام میشود و بایستی با افزایش این کنترلها خصوصاً برای محلهای عمده مصرف آب شرب و بهداشت مثل ساختمانهای اداری و رختکن، مصرف آب در این بخش ها درحد متعارف نگه داشته شود.
همچنین استفاده از شیرآلات استاندارد و تجهیزات کاهنده مصرف آب و بازرسی های دوره ای این وسایل نقش مهمی در کاهش هدر رفت آب در بخش شرب و بهداشت خواهد داشت.
که در این زمینه هماهنگی لازم با واحدهای مرتبط صورت گرفته و حتی الامکان در خرید این وسایل رعایت می شود.
محمد رضا زارع زاده: ببینید یک نکته مهم در مصرف آب بهداشتی و شرب فرهنگ استفاده کننده است. پرسنل فولاد آلیاژی هم جزئی از جامعه هستند و از ماست که برماست. متاسفانه هنوز حساسیت به استفاده درست از آب در وجود ما ایرانی ها نهادینه نشده است. از همین روست که آمار نشان میدهد ما ایرانی ها حداقل سه برابر میانگین جهانی آب مصرف می کنیم.
فرقی نمی کند پرسنل محترمی که در محیط کارخانه دوش میگیرد یا در خانه اش، در هر دو حالت باید آب را چون جان شیرین عزیز بدارد و بی مبالاتی در مصرف نکند. باز گذاشتن شیر هنگام دوش گرفتن و آواز خواندن یا .... نه تنها نشان هنرمندی نیست که نشان اوج بی فرهنگی است. همین نکات به ظاهر ساده و رعایت آن ها می تواند نجات دهنده باشد. در این زمینه علی رغم فعالیت های خوبی که صورت گرفته ولیکن باید واحد محترم روابط عمومی با همکاری واحدهای خدمات و رفاه و انرژی و تاسیسات علمدار باشند و موضوع فرهنگ سازی در مصرف آب را به جد پیگیر شوند. قدیمی ها می گفتند فکرنان کن که خربزه آب است، اما واقعیت آن است که امروز باید همه ما در هر سطح و هر شغل، پیوسته به آب فکر کنیم.
البته باید پرسنل را با استفاده از سیستم های کاهنده مصرف در بخش شرب و بهداشت در این امر یاری نمود از جمله این موارد اصلاح شیرها و تجهیرات آب شرب و مصرفی است که لازم است بخش خدمات و رفاه به صورت ویژه در تعویض آنها بکوشد و شرکت نیز این هزینه کردن را با روی باز استقبال نماید. به شخصه آقای استادی رئیس محترم خدمات و رفاه نگاه خوبی در این زمینه داشته و پیگیر هستند و هماهنگی های مناسبی هم با ایشان صورت گرفته است. در سال گذشته خرید شیر آلات و تجهیزات پرمصرف در بخش شرب و بهداشت ممنوع گردیده و استفاده از تکنولوژی های جدید در دستور کار قرار دارد.
* لطفاً بفرمائید در خصوص بهبود وضعیت صرفه جویی و کاهش هزینه آب در گردش و سیکل های صنعتی چه اقداماتی انجام شده است؟
محمد ایاز: افزایش دمای برخی از سیکل های گردشی آب جهت کاهش تبخیر و مصرف آب همانطور که می دانید بیشترین حجم مصرفی آب در بخش صنعتی ناشی از خنک سازی آب در کولینگ تاورها می باشد که با بالا بردن دمای آب می توانیم صرفه جویی قابل ملاحظه ای در مصرف آب داشته باشیم، ولی این افزایش نبایستی روی پروسه تولید و دمای مورد نیاز مصرف کنندگان تاثیری داشته باشد و تولید را به مخاطره بیاندازد. مهمترین چالش دمایی ما مربوط به مدار باز CW می باشد که با همت همکاران در واحدهای مختلف تولید پیش بینی های خوبی متصور شده است.
استفاده صد درصدی از پساب های بهداشتی جهت تصفیه مجدد و استفاده کامل از آنها در بخش فضای سبز یکی دیگر از اهداف آبرسانی در واحد انرژی و تاسیسات می باشد که علی رغم اینکه بخشی از این فعالیت صورت گرفته است اما امیدواریم با استفاده از تغییر کاربری پساب های اسمز معکوس این عملیات با بازدهی بالاتری عملیاتی شود. همچنیــن استفاده از ذخیــره لاگون های تبخیری برای خنک کردن سر باره ها که اجرایی خواهد شد. کاهش نشتی ها و نیز ردیابی و پیگیری برطرف شدن آن ها نیــز از بــرنامه ها و مسئولیت های ویژه ای است که آبرسانی و در راس آن واحد انرژی و تاسیسات همیشه دنبال میکرده و خواهد کرد.
* روند بهبود آب فضای سبز شرکت چه بوده و تاکنون در این راستا چه فعالیت های انجام شده است؟
سعید زارعی: مصرف آب فضای سبز شرکت از اوایل دهه هشتاد به بعد روند رو به کاهش داشته که در این راستا از سال1381 تاکنون بیش از 95 درصد سطح فضای سبز به شیوه آبیاری تحت فشار (روش قطره ای) مجهز گردیده که با این روش حدود 35 درصد کاهش مصرف را به دنبال داشته است.
لذا با عنایت به خشکسالی های اخیر و به منظور بهبود این روش از ریسک های کم کردن مقدار مصرف تا حدود 5 درصد و اخیرا نیز با اجرای شیوه آبیاری کاملاً هوشمند (طرح پایلوت اجرا شده در فضای سبز واحد آموزش) بیش از 25 درصد کاهش مصرف آب را در پایلوت انجام شده داشته است که مقرر شد در سال جاری حتی الامکان پوشش کامل طرح هوشمند را برای کل سطح فضای سبز داشته باشیم.
ضمناً به منظور استفاده صد درصدی از آب پساب بهداشتی کارخانه نیز پیشنهادی در دستور کار قرار گرفته که با اجرای این پروژه قطعاً تا 20 درصدکاهش برداشت از منابع آبی را خواهیم داشت.
